Халықаралық трансұлттық киберқылмыспен күрес жөніндегі конференция
2025 жылғы 25-26 қыркүйекте Астанада «Трансұлттық киберқылмыспен күрес: қазіргі үрдістер мен қарсы іс-қимыл бағыттары» атты халықаралық конференция өтті. Іс-шараны ЕҚЫҰ-ның Астанадағы Бағдарламалар офисі (бұдан әрі - Офисі) Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігімен, Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар қоры (бұдан әрі - ЮНИСЕФ) және Есірткі және қылмыс жөніндегі Біріккен Ұлттар Ұйымы басқармасымен (бұдан әрі - БҰҰ ЕҚБ) бірлесіп ұйымдастырды.
Конференция тәжірибе алмасу, өзекті үрдістерді талқылау және киберқылмыстың алдын алу саласындағы жаңа сын-қатерлерді шешу үшін маңызды алаңға айналды. Іс-шараға ТМД елдерінің киберполиция бөлімшелерінің басшылары, халықаралық ұйымдардың өкілдері және жетекші әлемдік IT-компаниялар қатысты.
Бірінші күні ТМД елдері киберполиция бөлімшелері басшыларының екінші отырысы өтті. Пленарлық сессиялар барысында Әзербайжан, Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан, Түрікменстан және Өзбекстан ішкі істер министрліктерінің киберқұрылым басшылары киберқылмыс үрдістері жөнінде ұлттық баяндамалар ұсынып, үздік тәжірибелерімен бөлісті және мемлекетаралық ынтымақтастықты нығайту тетіктерін, соның ішінде бірлескен тергеулерді үйлестіру мен жедел ақпарат алмасуды қарастырды.
Екінші күні конференцияға халықаралық ұйымдардың өкілдері - ЕҚЫҰ, ЮНИСЕФ, БҰҰ ЕҚБ жәнеИнтерпол , сондай-ақ халықаралық сарапшылар мен Еуропа, Орталық Азия елдерінің делегаттары, Group-IB, TrendMicro және Match Systems сияқты жетекші IT-компаниялар қатысты. Негізгі талқылаулар киберқылмыспен күрес жөніндегі жаһандық бастамаларға, балаларды онлайн жыныстық зорлық-зомбылықтан қорғауға, БҰҰ-ның киберқылмыс жөніндегі конвенциясының жобасына және мемлекеттік-жекеменшік сектордың практикалық ынтымақтастығына арналды.
Конференция трансұлттық киберқылмыстық желілерге қарсы халықаралық ынтымақтастықтың прогресі мен нәтижелерін талқылаумен аяқталды. 23 қыркүйекте Қазақстан Ішкі істер министрлігі мен Украина құқық қорғау органдарының бірлескен операциясы нәтижесінде Киев қаласында трансұлттық жалған қоңырау шалу орталығы жойылғаны жарияланды (polisia.kz). Қылмыскерлер Қазақстан, ЕО және ТМД елдерінің азаматтарын нысанаға алып, ойдан шығарылған «чарджбэк» схемалары арқылы инвестицияларды қайтарып береміз деп уәде еткен. Олар жалған құжаттарды, дипфейк технологияларын және әлеуметтік инженерия әдістерін қолданып, жәбірленушілерді алымдар төлеуге және несие алуға мәжбүрлеген.
11 жерде жүргізілген тінту барысында билік өкілдері 41 компьютерді, 24 мобильді телефонды, SIM карталарын және Қазақстан операторларына тіркелген телефон нөмірлері бар деректер базасын тәркіледі. Бұл топтың әрекеттерінің әдейі және нысаналы түрде жасалғанын растады. Операция нәтижесінде 9 Украина азаматы ұсталып, олардың 5-еуі қамауға алынды. Екі елдің құқық қорғау органдарының үйлестірілген күш-жігерінің арқасында мүмкін болған бұл операция азаматтардың қауіпсіздігіне қатер төндіретін трансұлттық қылмыстық желілерді жоюға деген берік міндеттемені айқындайды.Ерекше назар Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігімен бірлесіп Офис жүзеге асырып жатқан ұлттық киберқылмысқа қарсы саясатты дамыту жобасының нәтижелеріне аударылды. 2023 жылдан бастап елде киберқылмысқа қарсы жан-жақты саясат қалыптастыру бойынша жүйелі жұмыс жүргізілуде. Осы жұмыстың маңызды кезеңі 2025-2026 жылдарға арналған Киберқылмысқа және АКТ-саласындағы құқықбұзушылықтарға қарсы іс-қимыл жөніндегі бірлескен іс-қимыл жоспары болды.
«Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өз Жолдауларында кибералаяқтықпен күресудің, халықтың цифрлық сауаттылығын арттырудың және киберқауіпсіздік мәдениетін ілгерілетудің маңыздылығын бірнеше рет атап өтті. Бұл басымдықтар Бірлескен іс-қимыл жоспарының негізіне айналды, онда мемлекеттік органдардың, сарапшылардың және халықаралық әріптестердің күш-жігері көрініс тапты», - деді ЕҚЫҰ-ның Астанадағы Бағдарламалар офисінің саяси-әскери мәселелер жөніндегі аға кеңесшісінің міндетін атқарушы Асель Қаратаева. Ол Бірлескен іс-қимыл жоспары киберқылмыспен күресте жүйелі тәсіл қалыптастырып, Қазақстанның институционалдық әлеуетін нығайтуға берік негіз салғанын атап өтті.
Конференция Германия Федеративтік Республикасының Үкіметінің қаржылық қолдауымен өтті. Ол Офистің 2023 жылғы тамыздан бастап Қазақстан Республикасының Президент Әкімшілігінің қолдауымен және ҚР Ішкі істер министрлігімен бірлесіп іске асырылып келе жатқан «Киберқылмысқа қарсы тиімді саясат әзірлеуде Қазақстан Республикасына қолдау көрсету» атты бюджеттік емес жобасы аясында ұйымдастырылды.