News and press releases

Kryetarja në Detyrë e Prezencës së OSBE-së në Shqipëri, Clarisse Pasztory, u dorëzoi administratave rajonale të zonave të mbrojtura të Kukësit dhe Dibrës mjete kundër zjarrit në natyrë, gjatë një ceremonie që u zhvillua në Peshkopi, më 3 maj 2024. “Ruajtja e zonave të mbrojtura, si ajo Korab-Koritnik, është një synim dhe angazhim i përbashkët. Ka shumë që ia vlen të mbrojmë këtu: mjedisin, njerëzit që jetojnë këtu dhe njerëzit që vijnë për të vizituar e për t’u rigjallëruar,” tha Pasztory. Në veprimtari, morën pjesë edhe zëvendësministri i Brendshëm Besfort Lamallari, Drejtori i Përgjithshëm i Agjencisë Kombëtare Mbrojtur Daniel Pirushi, autoritetet vendore dhe zyrtarë nga Zyra e Koordinatorit të OSBE-së për Veprimtaritë Ekonomike dhe Mjedisore (OCEEA). Pajisjet- të blera në kuadër të projektit pilot të OSBE-së “Zonat e mbrojtura rezistente ndaj zjarrit: malet e Sharrit dhe zona e masivit të Korabit”- përbëhen nga një sistem zjarrfikës i motorizuar, ventilator ajri me energji elektrike, pompa shpine, mjete shumëfunksionale, fshesa zjarri, pishtar dore-flakëlëshues dhe kostume kundër zjarrit për 20 zjarrfikës. Projekti synon të përmirësojë menaxhimin e zjarrit në natyrë dhe përfshirjen e komunitetit në përpjekjet për parandalimin e zjarrit. Projekti mbështeti zhvillimin e një studimi paraprak për adresimin e sfidave të përbashkëta të sigurisë të lidhura me klimën, i cili identifikoi zjarret si një nga rreziqet e sigurisë. Duke u bazuar te ky studim, projekti mbështeti hartimin e një strategjie të përbashkët bashkëpunimi për ndryshimet klimatike dhe sigurinë në malet e Sharrit dhe në zonën e masivit të Korabit, si edhe planin e zbatimit të saj. Projekti pilot zbatohet në kuadër të projektit të OSBE-së me fonde jashtëbuxhetore “Forcimi i përgjigjeve ndaj rreziqeve të sigurisë nga ndryshimet klimatike në Evropën Juglindore, Evropën Lindore, Kaukazin e Jugut dhe Azinë Qendrore”.

Nga data 11 deri më 13 mars 2024, Prezenca e OSBE-së në Shqipëri trajnoi mbi 40 oficerë policie, prokurorë, inspektorë dhe ekspertë të mjedisit lidhur me identifikimin, hetimin dhe ndjekjen penale të krimeve mjedisore. Pjesëmarrësit, që vinin nga qarqet e Vlorës, Gjirokastrës, Fierit, Durrësit, Tiranës dhe Dibrës, mësuan përmes studimit të rasteve, ushtrimeve simuluese dhe punës në grupe, që kishin për qëllim forcimin e karakterit ndërinstitucional të çështjeve mjedisore. Mbështetur në ekspertizën e tre trajnuesve, dy të huaj dhe një vendas, pjesëmarrësit u njohën me risitë më fundit se si të adresojnë në mënyrë efektive sfidat mjedisore dhe si t’i hetojnë ato duke përdorur praktikat më të mira në rajon. Ata theksuan nevojën për bashkëpunim ndërinstitucional dhe mirëkuptim të ndërsjellë të roleve në nivel vendor në trajtimin e sfidave mjedisore. Inspektorët e mjedisit thanë se ndarja e paqartë ligjore mes institucioneve të ndryshme pengon punën e tyre gjatë inspektimeve në terren. “Prezenca ka promovuar bashkëpunimin ndërinstitucional për të trajtuar kundërvajtjet dhe krimet mjedisore përmes përpjekjeve të ndryshme që përfshijnë inspektorët mjedisorë, policinë dhe prokurorinë. Qëllimi përfundimtar është që pjesëmarrësit të kultivojnë një kulturë bashkëpunimi, ekspertize të përbashkët dhe angazhimi proaktiv për t’u orientuar në kompleksitetin e inspektimit, identifikimit, parandalimit dhe ndjekjes penale të këtyre krimeve”, tha Elton Qëndro, oficer programi dhe menaxher projekti në Prezencën e OSBE-së. Trajnimet u mbështetën te vlerësimi bazë për inspektimin, hetimin dhe ndëshkimin e kundërvajtjeve dhe krimeve mjedisore, si edhe te vlerësimi i nevojave për trajnim për qeverisjen mjedisore, të dy të zhvilluar me nismën e Prezencës. Këto veprimtari janë pjesë e projektit “Forcimi i qeverisjes dhe sigurisë mjedisore në Shqipëri”, i cili zbatohet nga Prezenca e OSBE-së në Shqipëri dhe financohet nga Norvegjia, Franca dhe Italia.

Rreth 70 anëtarë të Këshillave Rinorë dhe të autoriteteve vendore nga bashkitë Elbasan, Shkodër dhe Roskovec morën pjesë aktive në një seminar trajnimi gjithëpërfshirës për përmirësimin e cilësisë së ajrit në komunitetet e tyre. Objektivi kryesor i seminareve, që u zhvilluan nga 5 deri më 12 mars 2024, ishte edukimi i të rinjve pjesëmarrës për shkaktarët kryesorë të ndotjes së ajrit dhe nxitja e tyre për të propozuar masa dhe nisma për përmirësimin e cilësisë së ajrit. Në sesionet e trajnimit pati prezantime nga Prezenca e OSBE-së në Shqipëri, pikat fokale të bashkive dhe nga Instituti për Menaxhimin e Mjedisit dhe Territorit (ETMI). Akad. asoc. Besnik Bare, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, mbajti një sesion të veçantë, ku theksoi lidhjen kritike midis ndryshimit të klimës, ndotjes së ajrit dhe shëndetit publik. Anëtarët e Këshillave Rinor njohën rolin e tyre kyç si avokatë për mbrojtjen e mjedisit brenda territoreve të tyre dhe u angazhuan për të ndarë njohuritë e fituara gjatë seminareve me të rinjtë e tjerë, veçanërisht me ata nga grupet e cenueshme. Veprimtaritë ishin pjesë e projektit me fonde jashtëbuxhetore të Zyrës së Koordinatorit të Veprimtarive Ekonomike dhe Mjedisore të OSBE-së me titull “Fuqizimi i përgjigjeve ndaj rreziqeve të sigurisë nga ndryshimet klimatike në Evropën Juglindore, Evropën Lindore, Kaukazin Jugor dhe Azinë Qendrore”, i cili, në Shqipëri, bashkërendohet nga Prezenca e OSBE-së, me ETMI-n si partner zbatues.

Zyrtarë të mjedisit dhe të zbatimit të ligjit zhvilluan një vizitë studimore në Sllovaki me fokus inspektimin mjedisor dhe hetimin e krimeve mjedisore, më 30 dhe 31 janar 2024. Vizita u organizua nga Prezenca e OSBE-së në Shqipëri, si pjesë e përpjekjeve të saj për të rritur kapacitetet kombëtare në adresimin e sfidave të lidhura me qeverisjen dhe sigurinë mjedisore. Gjatë takimeve me homologët sllovakë, delegacioni prej 11 anëtarësh u njoh me standardet vendase dhe ndërkombëtare për sigurinë mjedisore dhe hetimin e krimit mjedisor në Sllovaki. Ata përfituan edhe nga përvoja dhe praktikat e Njësisë Sllovake të Krimit Mjedisor, struktura e saj policore prej 200 oficerësh të policisë së krimit mjedisor dhe bashkërendimi i tyre ndërinstitucional. Delegacioni u prit nga zyrtarë të Departamentit për Zbulimin e Substancave të Rrezikshme dhe Krimin Mjedisor në policinë sllovake, Prokurorisë, Ministrisë së Mjedisit, autoriteteve doganore, Inspektoratit Shtetëror dhe Ministrisë së Bujqësisë së Sllovakisë. “Përafrimi i legjislacionit të krimit mjedisor është në një fazë të përparuar në Shqipëri. Megjithatë, zbatimi i tij kërkon një qasje të bashkërenduar strategjike mes institucioneve të ndryshme, ngritjen e kapaciteteve dhe ekspertizës të punonjësve dhe rritjen e ndërgjegjësimit publik”, tha Drejtorja e Përgjithshme e Agjencisë Kombëtare të Mjedisit, Arta Dollani. Vizita studimore ishte pjesë e projektit të Prezencës së OSBE-së “Për rritjen e qeverisjes dhe sigurisë mjedisore në Shqipëri", i cili financohet nga Italia, Franca dhe Norvegjia. Vitin e kaluar, Prezenca zhvilloi një kurrikulë të re për legjislacionin mjedisor për Shkollën e Magjistraturës dhe mbështeti një vlerësim të nevojave për trajnime për të gjitha institucionet që merren me sigurinë mjedisore.

Qeverisja mjedisore efektive dhe funksionale mbështetet në ekspertizën e gjerë teknike të institucioneve dhe angazhimin proaktiv publik. Duke njohur aspektet e ndërlikuara të sfidave mjedisore, Prezenca e OSBE-së po punon me agjencitë e zbatimit të ligjit dhe të respektimit të standardeve mjedisore për të forcuar kapacitetet e tyre teknike për trajtimin e shkeljeve mjedisore dhe për të rritur rolin dhe pjesëmarrjen e qytetarëve në qeverisjen mjedisore. Në këtë kontekst, si pjesë e përpjekjeve të saj të vazhdueshme, Prezenca e OSBE-së ka drejtuar punën për hartimin e dy dokumenteve të rëndësishme:  një anketë e hapur për qeverisjen mjedisore dhe një vlerësim i nevojave për trajnim në të gjithë zinxhirin institucional që trajton shkeljet mjedisore. Më 19 dhjetor 2023, Prezenca prezantoi dhe diskutoi gjetjet paraprake të të dyja raporteve me 30 pjesëmarrës nga sfera të ndryshme, si prokurorë, inspektorë mjedisorë, zyrtarë policorë, nëpunës civilë dhe organizata të shoqërisë civile. Përmes këtij diskutimi teknik, u shtjelluan dhe thelluan më tej gjetjet paraprake, të cilat do të orientojnë dhe mbështesin punën e Prezencës për hartimin e programeve të posaçme të avancuara për trajnimin e institucioneve, si dhe për të ndërmarrë fushatat e ndërgjegjësimit publik për mjedisin. Në hapje të veprimtarisë, kreu i Departamentit për Qeverisjen në Çështjet Ekonomike dhe Mjedisore, Aleksandar Maskovic, tha: “Temat e diskutuara këtu do të ndihmojnë për të formësuar programet e ardhshme të trajnimit dhe, gjithashtu, do të kontribuojnë në zhvillimin e një strategjie të fuqishme dhe të bashkërenduar midis të gjitha palëve të interesuara.” Anila Leka, prokurore e Prokurorisë së Përgjithshme, nënvizoi rëndësinë e ngritjes së kapaciteteve të prokurorëve për shkeljet mjedisore, në përputhje me përpjekjet për rishikimin e të gjithë kodit penal të Shqipërisë. Anketa mbi qeverisjen mjedisore tregoi se 86% e të anketuarve kanë interes të lartë për të kontribuar për qeverisjen mjedisore në Shqipëri. Ndër të tjera, anketa  trajtoi çështje të tjera të rëndësishme, si kryqëzimi i shkeljeve mjedisore me korrupsionin dhe gjininë. Rezultatet e sondazhit do të mbështesin Prezencën dhe palët e tjera të interesuara për të hartuar dhe zhvilluar fushata mjedisore të posaçme. Vlerësimi i nevojave për trajnim nënvizon rëndësinë e programeve sistematike të trajnimit për nëpunësit civilë të institucioneve që merren me shkeljet mjedisore. Ai hedh dritë mbi situatën aktuale, identifikon boshllëqet në njohuri dhe aftësi dhe përfundimisht u hap rrugën ndërhyrjeve strategjike që do të fuqizojnë palët përkatëse të interesuara në përpjekjet e tyre për të luftuar me efektivitet shkeljet mjedisore. Anketa dhe vlerësimi i nevojave për trajnim janë zhvilluar në kuadër të projektit me financim të jashtëm “Forcimi i qeverisjes dhe i sigurisë mjedisore në Shqipëri”, zbatuar nga Prezenca e OSBE-së në Shqipëri dhe mbështetur nga qeveritë e Norvegjisë, Francës dhe Italisë.

Më 25 shtator 2023, Prezenca e OSBE-së në Shqipëri dhe Shkolla e Magjistraturës zhvilluan një ceremoni të përbashkët për të paraqitur një kurs të ri kushtuar legjislacionit mjedisor dhe mekanizmave detyrues për zbatim në mbrojtjen e mjedisit. Kursi semestral, pjesë e kurrikulës të formimit fillestar për studentët e magjistraturës, fokusohet tek aspektet penale, administrative dhe civile të legjislacionit mjedisor ndërkombëtar dhe vendas. Ai u hartua nga një ekip ekspertësh vendas dhe të huaj i krijuar nga Prezenca e OSBE-së. Në hapje të veprimtarisë, Kryetari i Prezencës së OSBE-së, ambasadori Bruce Berton, tha: “Kursi i ri do të fuqizojë prokurorët dhe magjistratët e ardhshëm që të jenë katalizatorë për ndryshime pozitive, duke siguruar që pasuritë natyrore të Shqipërisë të mbrohen dhe ruhen për brezat që do të vijnë”. Drejtori i Shkollës së Magjistraturës, Arben Rakipi, falënderoi Prezencën e OSBE-së për mbështetjen në hartimin e kursit dhe njoftoi se kursi është miratuar nga bordi i shkollës dhe do të nisë zbatimin gjatë këtij viti akademik. Duke marrë parasysh shqetësimet në rritje për shkelje dhe krime të organizuara ndaj mjedisit, kursi i ri do të mbështesë rritjen e kapaciteteve e prokurorëve dhe magjistratëve të ardhshëm për të trajtuar si duhet rastet mjedisore dhe për të sjellë autorët para drejtësisë. Kursi do t’i pajisë prokurorët dhe magjistratët e ardhshëm me njohuritë dhe mjetet për të adresuar sfidat mjedisore, për të nxitur zbatimin e ligjeve mjedisore dhe për të mbrojtur të drejtat e qytetarëve që kërkojnë drejtësi në çështjet mjedisore. Kjo gjë do të çojë në rritjen e efektivitetit të reagimit të agjencive të zbatimit të ligjit ndaj kundërvajtjeve dhe krimeve mjedisore. Prezenca e OSBE-së do të vijojë të mbështetë institucionet në përmirësimin e qeverisjes dhe sigurisë mjedisore në Shqipëri. Sigurimi i ekspertizës ndërkombëtare dhe kombëtare për zhvillimin e këtij kursi u mundësua në kuadër të projektit me financim të jashtëm “ Rritja e qeverisjes dhe sigurisë mjedisore ”, zbatuar nga Prezenca e OSBE-së, me mbështetjen financiare të Norvegjisë, Francës dhe Italisë.

Më 26 qershor, Prezenca e OSBE-së në Shqipëri organizoi një seminar prezantues të gjetjeve të Vlerësimit Bazë për Inspektimin, Hetimin dhe Ndëshkimin e Kundërvajtjeve dhe Krimeve Mjedisore në Shqipëri. Vlerësimi bazë rreth qeverisjes mjedisore, i cili merr në konsideratë analizën e kornizës ligjore, kapaciteteve institucionale dhe ekspertizës teknike, u porosit nga Prezenca dhe realizua gjatë periudhës periudhës tetor 2022 – janar 2023. Vlerësimi u realizua në bashkëpunimin të ngushtë me institucionet kombëtare, duke përfshirë në këtë proces agjencitë ligjzbatuese e menaxhuese, policinë, prokurorinë, shoqërinë civile, median dhe botën akademike. Falë Vlerësimit u identifikuan 26 rekomandime praktike, të cilat do të mbështesin autoritetet kombëtare në hartimin apo rishikimin e politikave, ligjeve, apo kornizës institucionale mjedisore, me qëllim fuqizimin e mëtejshëm të zbatimit të legjislacionit mjedisor, bashkëpunimit ndërinstitucional dhe luftimit të kundërvajtjeve dhe krimeve mjedisore. Në seminarin prezantues, përfaqësues të institucioneve kombëtare përgjegjëse për inspektimin mjedisor, zbatimin e ligjit dhe ndjekjen penale, diskutuan rreth gjetjeve dhe rekomandimet të Vlerësimit, të parashtruara si mundësi për të forcuar qeverisjen dhe sigurinë mjedisore në Shqipëri. Përveç kësaj, gjatë takimit u hulumtuan hapësirat dhe mjetet e mundshme për adresimin konkret të rekomandimeve dhe masave të identifikuara. Kryetari i Prezencës së OSBE-së në Shqipëri, Ambasadori Bruce Berton, theksoi se, “OSBE-ja beson fuqimisht se ky projekt do të mbështesë autoritetet për të adresuar në mënyrë adekuate mangësitë ekzistuese në aspektin e kornizës ligjore, kapaciteteve dhe bashkëpunimit përgjatë zinxhirit institucional që merret me shkeljet mjedisore. Vlerësimi bazë do të shërbejë si një udhëzues për punën tonë të përbashkët për të përmirësuar më tej qeverisjen sigurinë dhe mjedisore”. Zv.ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Almira Xhembulla, nënvizoi rëndësinë e dispozitave të kodit penal për ndëshkimin e duhur të shkeljeve mjedisore. Gjithashtu, Xhembulla theksoi progresin e autoriteteve për sa i përket rishikimit të legjislacionit dhe kapaciteteve të zhvilluara gjatë viteve të fundit duke vlerësuar mbështetjen e Prezencës së OSBE-së në Shqipëri për këtë qëllim. Ndërsa, përfaqësues nga Prokuroria e Përgjithshme, Agjencia Shtetërore e Programimit Strategjik dhe Koordinimit të Asistencës, Policia e Shtetit dhe Ambasadat e Italisë dhe Francës në Shqipëri, theksuan rëndësinë e bashkëpunimit ndërinstitucional si një reagim efikas ndaj shkeljeve mjedisore. Vlerësimi bazë u hartua në kuadrin e një projekti të Prezencës së OSBE-së rreth qeverisjes dhe sigurisë mjedisore në Shqipëri, të financuar nga qeveritë e Norvegjisë, Francës dhe Italisë. Prezenca e OSBE-së në Shqipëri do të vazhdojë të bashkëpunojë dhe të mbështesë autoritetet kombëtare për të forcuar qeverisjen mjedisore dhe sigurinë në Shqipëri, duke i adresuar rekomandimet dhe masat e identifikuara përmes vlerësimit bazë. Teksti i plotë i vlerësimit bazë mund të gjendet në seksionin e publikimeve të faqes së internetit të Prezencës së OSBE-së në Shqipëri: https://www.osce.org/sq/presence-in-albania/546518