News and press releases

Худжанд, 2025-жылдын 18-июлу- 2025-жылдын 17–18-июлунда Тажикстандын Худжанд шаарында, Европадагы Коопсуздук жана Кызматташтык Уюму (ЕККУ) БУУнун Өнүктүрүү программасы (ПРООН) менен тыгыз өнөктөштүктө жана Европа Биримдигинин (ЕБ) каржылык колдоосу менен Кыргызстан, Таджикстан жана Өзбекстан мамлекеттеринен келген Орхус борборлору жана негизги кызыкдар тараптардын аймактык координациялык жыйынын өткөрдү. Бул иш-чара “Борбордук Азияда уран калдыктары боюнча тобокелдиктерди жоюуда кызыкдар тараптарды тартуу” (III фазасы) долбоорунун алкагында өтүп, аймактык кызматташтыкты жана элге багытталган чечимдерди бекемдөөгө арналды. «Биздин долбоор — бул эл аралык уюмдар, улуттук мекемелер, эксперттер коомчулугу жана эң маанилүүсү — жарандардын ортосундагы болгон туруктуу өнөктөштүктүн уникалдуу мисал экенин баса белгилеп кетишибиз керек », — деди Элчи Алексей Рогов, Бишкектеги ЕККУнун Программалык кеңсесинин башчысы. Иш-чаранын жүрүшүндө Кыргызстан, Таджикстан жана Өзбекстандын Орхус борборлору жана окшош уюмдары 2025–2027-жылдарга карата үч тараптуу кызматташуу тууралуу Меморандумга жана кызматташуу планына кол коюшту. Бул аймактык деңгээлдеги уран калдыктарын тазалоо иштеринде жана уран казып алынган аймактардагы социалдык-экономикалык өнүгүүгө багытталган аракеттерде жакшыраак координацияны камсыздоого жол ачат. Орхус борборлорунун негизги максаты- жарандарды, мамлекеттик органдарды жана жеке секторду экологиялык маселелерди чечүүгө тартуу үчүн аянтча түзүү болуп эсептелинет. «Бүгүнкү күндө 2025–2027-жылдарга карата Орхус борборлорунун биргелешкен планы жана кызматташуу боюнча Меморандумга кол коюлушу — узак мөөнөттүү кызматташтыкка олуттуу кадам. Мындай демилгелер Борбор Азиянын туруктуу өнүгүүсү үчүн бекем негиз түзөт деп ишенем», — деп кошумчалады ЕККУнун Душанбе шаарындагы Программалык кеңсесинин жетекчисинин милдетин аткаруучусу Татьяна Туркан. Жыйын ошондой эле Оштогу (Кыргызстан), Худжанддагы (Таджикстан) Орхус борборлорунун жана Өзбекстандын Спорт жана экотуризм федерациясынын жалпы ишмердүүлүгүн талкуулоо үчүн да платформа болду. Улуттук радиациялык коопсуздук органдарынын, ЕККУнун талаа миссияларынын, ЕБнин Өзбекстандагы өкүлчүлүгүнүн жана жарандык коомдун өкүлдөрү жетишилген ийгиликтерди баалоо, кызматташууну күчөтүү жана максаттарды биргеликте ишке ашыруу үчүн чогулушту. Иш-чаранын алкагында аймактык объекттерге баруу жана коомдук демилгелер, жашыл инфраструктура жана экологиялык коопсуздук боюнча тажрыйба алмашуулар дагы болду. «Бул долбоордун бардык катышуучуларын жалпы кызыкчылыктар ы менен бириктирет. Биз чогуу иш алып барып, Борбордук Азия эли үчүн коопсуз, ынтымактуу жана туруктуу келечекти камсыз кылууга аракет кылабыз», — деди доктор Зильке Клевер, Экономика жана экология бөлүмүнүн башчысы, ЕККУнун Өзбекстандагы долбоорлорунун координатору «Борбордук Азиядагы уран калдыктары менен байланышкан экологиялык жана социалдык-экономикалык көйгөйлөр мамлекеттик чек аралардан чыгып жатат. Орхус борборлорунун ортосундагы кызматташуу жөнүндө Меморандум жалпы чечимдерди табуу жана ишке ашыруу жолундагы дагы бир маанилүү кадам. Биз бул демилгени каржылап жаткандыгыбызга сыймыктанабыз жана Борбор Азия өлкөлөрүнүн жана ЕБнин ортосундагы тыгыз кызматташтыкты байкап жатканыбызга сыймыктанабыз», — деп белгиледи ЕБнин Өзбекстандагы өкүлчүлүгүнүн кызматташтык бөлүмүнүн башчысы Вим Риепма. Координациялык жыйын ЕККУнун экономика-экологиялык департаменти тарабынан ЕККУнун Душанбедеги, Бишкектеги жана Өзбекстандагы талаа миссиялары менен биргеликте, Өзбекстандагы ЕБ делегациясынын катышуусунда уюштурулду. ЕБнин каржылык колдоосу менен ЕККУ жана БУУӨП тарабынан ишке ашырылып жаткан  “Борбордук Азияда уран калдыктары боюнча тобокелдиктерди жоюуда кызыкдар тараптарды тартуу” долбоорунун III фазасы- инклюзивдүү диалог, коомдук катышуулар жана коомдорду туруктуу өнүктүрүү жолу менен уран объектилерине байланыштуу экологиялык жана социалдык-экономикалык тобокелдиктерди азайтууга багытталган бир долбоор. Бул биргелешкен демилге мурдагы аракеттердин уландысы катары коомду өнүктүрүүгө жана активдүү катышууга шарт түзөт.

Кыргыз Республикасы, Бишкек ш. | 2025-жылдын 10-июлу- ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсеси Санариптик өнүктүрүү министрлиги менен тыгыз кызматташтыкта мамлекеттик органдардын жетекчи орун басарлары үчүн санариптик лидерликти жана киберкоопсуздук жөндөмдөрүн бекемдөөгө багытталган бир күндүк семинарын өткөрдү. Бишкекте өткөн бул иш-чарага өлкөнүн ар кайсы мамлекеттик мекемелеринен 90го жакын жетекчи-кызматкерлер катышты. Бул демилге- мамлекеттик башкарууда санариптик көндүмдөрдү өнүктүрүүгө жана коопсуз санариптик трансформацияны колдоого багытталган ЕККУнун кеңири аракеттеринин бир бөлүгү болуп саналат. Семинардын программасынын алкагында киберкоопсуздук, электрондук документтерди жана IT-долбоорлорду башкаруу сыяктуу маанилүү темаларды камтып, аларды Санариптик өнүктүрүү министрлигинен тарабынан  келген адистери окутту. Семинардын негизги бөлүгү болуп кибер-гигиена боюнча атайын маалымат сабагы өтүлдү. Ал заманбап кибер чабуулдардын мисалдарын, кибер алдамчылардын психологиялык портреттерин жана расмий иштерде жасалма интеллект технологияларын колдонууга байланыштуу тобокелдиктерди талкуулоону камтыды. Катышуучулар ошондой эле жеке жана мекемелик киберкоопсуздук боюнча практикалык көнүгүүлөрдү жана изилдечү кейстерди алышты. «Бүгүнкү семинар- заманбап кибер коркунучтар, коргонуу каражаттары жана эл аралык практикалар жөнүндө заманбап билимге ээ болуу мүмкүнчүлүгү гана эмес, ошондой эле мамлекеттик органдардын ортосундагы координацияланган мамилелерди өнүктүрүү үчүн аянтча болуп эсептелинет. Өз ара аракеттенүүсүз, тажрыйба алмашуусуз жана жалпы стратегиялык көз карашсыз туруктуу санариптик коопсуздукка жетишүүгө мүмкүн эмес»,- деди ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсесинин элчиси Алексей Рогов. ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсеси, киберкоопсуздук- бул натыйжалуу санариптештирүүнүн жана мамлекеттик башкаруу реформасынын негизги өзөгү экендигин баса белгилейт. Жогорку мамлекеттик кызматкерлерге керектүү көндүмдөрдү жана маалымдуулукту берүү менен, бул демилге туруктуу, ачык-айкын жана коопсуз санариптик башкарууну түзүүгө салым кошот.

2025-жылдын 1-11-апрель күндөрү Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлигинин он сегиз адиси ок-дарыны коопсуз сактоо, көзөмөлдөө жана ташуу боюнча окуудан өттү. Бул окуу ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсеси тарабынан Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлиги менен биргеликте жана Германия Федеративдүү Республикасынын Куралдуу күчтөрүнүн колдоосу менен уюштурулган. Бул эки жумага созулган интенсивдүү окуу Германиянын Бундесверинин Верификациялоо борборунун эксперттери тарабынан өткөрүлүп, катышуучуларды ок-дары менен коопсуз иштөө боюнча терең техникалык билим жана практикалык көндүмдөр менен камсыз кылды. Окуу эл аралык таанылган стандарттарга, анын ичинде Эл аралык ок-дары боюнча техникалык нускамаларга, БУУнун "Кызгылт сары китебине", Кооптуу жүктөрдү автомобиль менен ташуу боюнча келишимге жана ЕККУнун мыкты тажрыйбаларына ылайык өткөрүлдү. Окуу учурунда катышуучулар ок-дарыны коопсуз сактоо, эффективдүү көзөмөлдөө жана ташуу боюнча практикалык көндүмдөргө ээ болушту. Бул көндүмдөр улуттук коопсуздукту камсыздоодо жана эл аралык нормаларга ылайык иш алып барууда маанилүү. Окуу Кыргызстандын ок-дарыны коопсуз башкаруу системасын жакшыртуу боюнча аракеттерин дагы бир жолу бекемдеп, өлкөнүн жалпы коопсуздук инфратүзүмүн чыңдоого салым кошту. Бул окуу Германиянын Куралдуу күчтөрүнүн 2023–2025-жылдар аралыгындагы колдоосунун акыркы этабын түздү. Бул мезгил ичинде жалпы жонунан Коргоо министрлигинин 65 кызматкери ийгиликтүү даярдыктан өттү. Бул демилге Австрия, Франция, Германия, Норвегия жана Швейцария тарабынан колдоого алынган, Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлигинин Жеңил жана ок атуучу куралдын жана кадимки ок-дарылардын запастарынын жашоо циклин башкаруу мүмкүнчүлүктөрүн жакшыртууга багытталган, ЕККУнун кошумча бюджеттик долбоорунун алкагында ишке ашууда.

Любан, Польша / Бишкек, Кыргызстан | 2025-жылдын 18-марты – Кыргыз Республикасынын Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитетинин Чек ара кызматынан алты кинологиялык инструктор 2025-жылдын 4-февралынан 18-мартына чейин Польшадагы Любан шаарында өткөрүлгөн жардыруучу заттарды, курал-жаракты жана ок-дарыны издөө боюнча атайын курсту ийгиликтүү аякташты. Окуу Польша Республикасынын Чек ара кызматынын Окутуу борбору тарабынан Бишкектеги ОБСЕнин Программалык кеңсеси менен өнөктөштүктө уюштурулуп, чек ара коопсуздугун бекемдөөгө жана ок-дары менен атышуучу куралдардын мыйзамсыз таралышына каршы күрөшүүгө багытталган долбоордун алкагында өткөрүлдү. Катышуучулар кызматтык иттерди баалоо, алар менен иштөө, коопсуздукту камсыз кылуу жана кам көрүү, машыгууларды пландаштыруу, ошондой эле иттердин психологиясы боюнча терең билимдерге ээ болушту. Имтихандардан ийгиликтүү өткөндөн кийин инструкторлор эл аралык сертификаттарга ээ болушту, бул болсо өлкөнүн кинологиялык адистерди даярдоодогу потенциалын арттырат. «Бул окуу — курал-жарак жана жардыруучу заттардын мыйзамсыз жайылуу коркунучтарына каршы күрөшүүдө биздин Чек ара кызматынын мүмкүнчүлүктөрүн жогорулатуу үчүн маанилүү кадам», — деп белгиледи полковник Таалайбек Тажыбаев, Чек ара кызматынын жетекчи орун басары. «Кинологдорду коркунучтарды таанып, аларды жок кылууга үйрөтүү менен биз улуттук коопсуздукту гана бекемдеп тим болбостон, аймактык туруктуулукка да салым кошуп жатабыз», — деп кошумчалады ЕККУ долбоорунун жетекчиси Ева Климук. Бул демилге ЕККУнун Кыргызстан менен узак мөөнөттүү кызматташтыкка берилгендигин жана аймакта тынчтык менен коопсуздукту чыңдоого кошкон салымын чагылдырат.

2025-жылдын 12-мартында Бишкекте порохтук ок-дарыларды тестирлөө ыкмалары боюнча регионалдык семинар өттү. Бул иш-чара ок-дарылар коопсуздугун жогорулатууга жана регионалдык кызматташтыкты чыңдоого багытталган. Семинарды ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсеси Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлиги менен өнөктөштүктө жана Австриянын Коргоо министрлигинин колдоосу менен уюштурушту. Ага Казакстан, Кыргызстан, Түркмөнстан жана Өзбекстандын Коргоо министрликтеринин офицерлери катышты. Катышуучулар порохтук ок-дарылардын туруктуулугун сыноо боюнча алдыңкы ыкмаларды, анын ичинде биринчи деңгээлдеги мобилдик лаборатория – Порохту сапаттык анализдөө комплектин (QPAK) колдонуу тажрыйбасын талкуулашты. Австриянын Коргоо министрлигинин эксперттери порохтун туруктуулугун баалоо жана ок-дарылар сакталган кампаларда кокусунан жарылуу коркунучун азайтуу боюнча өз тажрыйбасы менен бөлүштү. ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсесинин аскердик-саясий департаментинин башчысы Константин Бедарев мырза регионалдык кызматташтыктын маанисин белгилеп өттү: «Биздин өлкөлөр ортосундагы кызматташтыкты бекемдөө аймакта коопсуздукту жогорулатууга жана ок-дарыларды туруктуу башкарууга өбөлгө түзгөн натыйжалуу чечимдерди иштеп чыгууга жардам берет». Бул демилге “Женил жана ок атуучу куралдын жана кадимки ок-дарылардын запастарынын жашоо циклин башкаруу боюнча Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлигинин потенциалын чындоо” долбоорунун алкагында ишке ашырылып, Австрия, Франция, Германия, Норвегия жана Швейцария тарабынан колдоого алынууда. 

2025-жылдын 3-мартынан 14-мартына чейин Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлигинин сегиз техникалык адиси ок-дарынын туруктуулугун баалоо боюнча атайын окуу курсун ийгиликтүү аякташты. Окуу курсу ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсеси тарабынан Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлиги менен кызматташтыкта жана Австриянын Куралдуу күчтөрүнүн колдоосу менен уюштурулду. Катышуучулар нитроцеллюлоза негизиндеги ок-дарылардын туруктуулугун баалоо үчүн QPAK жана QPAK+ системалары менен жабдылган көчмө лабораторияларды колдонуу боюнча практикалык тажрыйба алышты. Бул тажрыйба ок-дары сакталган кампа жайларында кокустук жарылуулардын алдын алууда өтө маанилүү болуп саналат. Жаңы инструменттер жана билимдердин жардамы менен Коргоо министрлигинин кызматкерлери ок-дарылардын туруктуулугун натыйжалуу текшерип, көзөмөлдөөгө мүмкүнчүлүк алышат. Бул тобокелдиктерди азайтууга жана ок-дары запастарынын жалпы коопсуздугун жогорулатууга көмөк көрсөтөт. «Курал-жаракты көзөмөлдөө биздин Уюмдун артыкчылыктуу багыттарынын бири болуп саналат. Биз чакан жана жеңил курал-жарактарды  жана ок-дарыларды башкарууну өркүндөтүү менен ЕККУ аймагында коопсуздукту камсыздоого дагы бир кадам таштадык», — деп белгиледи ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсесинин Саясий-аскердик департаментинин башчысы Константин Бедарев мырза. Бул демилге Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлигинин “Женил жана ок атуучу куралдын жана кадимки ок-дарылардын запастарынын жашоо циклин башкаруу боюнча Кыргыз Республикасынын Коргоо министрлигинин потенциалын чындоо” долбоорунун алкагында ишке ашырылып, Австрия, Франция, Германия, Норвегия жана Швейцария тарабынан колдоого алынууда.

ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсеси ЕККУ Секретариатынын Чыр-чатактардын алдын алуу борбору жана Коопсуздук боюнча кызматташтык форуму менен биргеликте Ош шаарында «Курал-жарак жана жеңил куралдар (КЖЖК), ок-дары жана жарылуучу заттар менен мыйзамсыз соодага каршы күрөшүү» аттуу окутуу курсунун экинчи модулун ийгиликтүү аякташты. Окутуу 2024-жылдын 18-21-ноябрында өтүп, Кыргызстандын Чек ара кызматынын кызматкерлеринин КЖЖКны аныктоо, конфискациядан кийинки документтештирүү, маалымат бөлүшүү жана изин табуу боюнча мүмкүнчүлүктөрүн жогорулатууга багытталды.